Ý kiến của Kimberly Ann Besio

Lập luận sắc sảo và thành công bước đầu sau này của Long Trung đối sách đã cho thấy tài năng của Gia Cát Lượng, ông không chỉ tinh thông sách vở mà còn nắm rất rõ thời cuộc, nhận xét đúng đắn điểm mạnh, điểm yếu của từng lực lượng chính trên chiến trường lúc này. Kế hoạch này cũng cho thấy rằng rõ ràng Gia Cát Lượng đã chuẩn bị cho mình trong vai trò của một quân sư với sứ mệnh thống nhất lãnh thổ, rất tiếc là người ông lựa chọn, hay đúng hơn là người lựa chọn ông, Lưu Bị, đã không có đủ lực lượng và may mắn để thực hiện nguyện vọng của Gia Cát Lượng.[7] Long Trung đối sách của Gia Cát Lượng cũng đã phản ánh một luận điểm rất quan trọng của Binh pháp Tôn Tử, đó là thượng sách trong việc tiêu diệt kẻ thù phải là phá hủy được chiến lược của chúng. Bằng việc "bắc địch Tào Tháo, đông hòa Tôn Quyền", Gia Cát Lượng đã tạo ra một ranh giới rõ rệt giữa kẻ thù (Tào Ngụy) và đồng minh (Tôn Ngô) để phá hủy chiến lược tấn công Ba Thục của quân Tào bởi một lẽ, muốn tấn công Ba Thục, Tào Tháo sẽ phải bình định cả Giang Đông của Tôn Quyền.[8]

Ý kiến của Vương Phu Chi

Trong các ý kiến chỉ trích Long Trung đối sách, học giả thời nhà Thanh Vương Phu Chi cho rằng kế hoạch của Gia Cát Lượng là quá mơ hồ, thiếu chiều sâu và cứng nhắc, theo Vương Phu Chi thì một thế lực yếu như Lưu Bị muốn đánh bại các thế lực mạnh hơn như Tào Tháo, Tôn Quyền cần phải có chiến lược quân sự mềm dẻo, thay đổi theo từng giai đoạn mới có thể giành thắng lợi. Một chỉ trích nữa dành cho Long Trung đối sách nằm ở cách đánh giá Tào Ngụy của Gia Cát Lượng, thực tế thì quan điểm "Ủng Lưu phản Tào" đã lỗi thời vì nhà Hán đã quá suy sụp trong khi Tào Tháo, và sau này là nhà Tào Ngụy, thực tế đã giải quyết được rất nhiều vấn đề về kinh tế và chính trị thời Tam Quốc, tạo ra cuộc sống ổn định cho dân chúng và vì thế giành được sự ủng hộ của họ.

Ý kiến của Học viện Khoa học Quân sự Bắc Kinh

Các sử gia của Học viện Khoa học Quân sự Bắc Kinh thì cho rằng các mục tiêu chính trị của Long Trung đối sách là không thích hợp và không thực tế ngay cả ở thời điểm nó mới hình thành năm 207 chứ chưa nói đến giai đoạn Bắc phạt sau này của Gia Cát Lượng khi kế hoạch này đã hoàn toàn không có giá trị.[9] Lý do cho sự thiếu thực tế và khách quan của Gia Cát Lượng ở ngay giai đoạn đầu ở chỗ, ông không tính tới việc Tôn Quyền sẽ không bao giờ để Kinh Châu dễ dàng lọt vào tay người khác (hoặc có tính đến nhưng cho rằng quân của Lưu Bị sẽ giữ được vùng này), trong khi đây chính là khu vực tiền đồn trọng yếu để họ Tôn bảo vệ vùng Giang Đông.

Ý kiến của Trần Văn Đức

Ý định ban đầu của Gia Cát Lượng là giành 2 châu Kinh - Ích để tạo dựng cơ đồ, tiến tới diệt Tào Ngụy là kẻ thù lớn nhất. Nhưng từ khi Lưu Bị sở hữu cả hai châu (năm 215) thì cục diện luôn bất ổn[4]. Dù Lưu Bị nhiều lần nhượng bộ để giữ yên tình hình Kinh châu nhưng cuối cùng Kinh châu cũng rơi vào tay Tôn Quyền. Kế hoạch chiếm giữ 2 châu Kinh - Ích của Long Trung đối sách chỉ tồn tại trong vài năm. Cục diện Đông Ngô sở hữu Dương châu, Kinh châu tồn tại tới khi cục diện chia ba kết thúc (280).

Điều không hợp lý của Long Trung đối sách ở vấn đề tương quan địa lý giữa 3 châu Kinh, Ích và Dương. Kinh châu có liên hệ mật thiết với Dương châu (đất căn bản của Tôn Quyền) so với Ích châu. Ích châu trên thềm lục địa thứ 2, còn Dương châu và Kinh châu cùng trên thềm lục địa thứ 3; giao thông từ Kinh châu sang Ích không thuận lợi, phải đi ngược dòng Trường Giang, núi non hiểm trở; ngược lại từ Kinh châu đi Dương châu cùng nằm trên đồng bằng thuận tiện, xuôi dòng sông. Vì sự liên hệ mật thiết đó, Kinh châu đóng vai trò "ngôi nhà phía Tây" của Tôn Quyền. Tôn Quyền coi đó là huyết mạch gắn liền với sự sinh tồn của Dương châu nên khi muốn dựng nước thì nhất quyết phải tranh giành lấy Kinh châu. Chính vì vậy, việc chiếm hữu và duy trì sự sở hữu với 2 châu Kinh - Ích trong kế sách Long Trung không dễ thực hiện được, chỉ trừ khi Tôn Quyền không muốn chiếm Kinh châu thì việc Lưu Bị duy trì sở hữu 2 vùng này mới miễn cưỡng duy trì được[10].

Từ khi khởi đầu Long Trung đối sách tới khi hoàn thành việc chiếm 2 châu Kinh - Ích, mọi việc diễn ra khá thuận lợi, đúng như dự trù ban đầu của Lưu Bị và Gia Cát Lượng và điều đó không khỏi làm phía Thục Hán chủ quan, cho rằng Long Trung đối sách không có gì không thỏa đáng mà phải xem xét điều chỉnh. Mặt khác, mục tiêu chính của kế hoạch này chỉ nhằm vào Tào Ngụy - chia 3 thiên hạ và liên minh với Tôn Quyền để chống lại họ Tào. Do đó, khi nghĩ tới vấn đề Kinh châu, Gia Cát Lượng đều xuất phát từ phân tích cuộc chiến với họ Tào. Đánh Ngụy từ hai đường Kinh châu vá Ích châu thì tốt về chiến thuật, nhưng muốn làm được điều đó thì phải sở hữu được Kinh châu, mà sở hữu Kinh châu thì sẽ mâu thuẫn với đồng minh Tôn Ngô. Trần Văn Đức chỉ ra rằng: vừa liên kết Đông Ngô mà vừa sở hữu Kinh châu, bản thân kế hoạch Long Trung về tổng thể đã tự mâu thuẫn vì Tôn Quyền không bao giờ nhường tiền đồn của mình cho người khác[11].

Cả Gia Cát Lượng và Lưu Bị đều chưa ý thức được mối quan hệ giữa Kinh châu với chính quyền Đông Ngô, tức là không nhận ra mâu thuẫn nội tại trong Long Trung đối sách, do đó đã sai lầm trong quá trình triển khai[12].

Ý kiến của Dịch Trung Thiên

Dịch Trung Thiên nhận định rằng, nội dung của Long Trung đối sách cho thây Gia Cát Lượng là con người có đầu óc rất thực tế, không hô hào khẩu hiệu suông mà biết đưa ra một phương pháp thực dụng, cụ thể để thực hiện lý tưởng.

Gia Cát Lượng đã nhìn thấy, hiện tại "anh hùng hào kiệt" chỉ quan tâm giành địa bàn, hô hào suông "không đội trời chung với phản tặc" hoàn toàn vô nghĩa, vì vậy cách duy nhất là bản thân cũng giành được một địa bàn, phát triển sức mạnh thì lúc đó mới có nền tảng để "phục hưng nhà Hán". Gia Cát Lượng cũng đã nhìn nhận chính xác rằng địa bàn có thể giành được chỉ còn Kinh Châu và Ích Châu, vì khu vực phía Bắc và phía Đông đã trở thành căn cứ địa vững chắc của hai thủ lĩnh xuất chúng là Tào Tháo và Tôn Quyền. Gia Cát Lượng cũng đưa ra các phân tích cùng với phương pháp để Lưu Bị đoạt được Kinh Châu và Ích Châu, phát triển thế lực, rồi liên kết với Tôn Quyền để Bắc phạt, phục hưng nhà Hán. Cho dù không thể "Bắc phạt hưng Hán" thì Lưu Bị cũng có địa bàn rộng lớn cho mình, duy trì thế chia ba thiên hạ.

Đó là lý do vì sao Lưu Bị tán thưởng rằng gặp được Gia Cát Lượng thì như cá gặp nước. Gia Cát Lượng không hề du thuyết những lời lẽ giáo điều viển vông, mà đưa cho Lưu Bị một phương sách khả thi, thực tế để phát triển "sự nghiệp", giải tỏa được khúc mắc về đường lối chiến lược của Lưu Bị.